به گزارش روابط‌عمومی سازمان نهضت سوادآموزی، علیرضا عبدی معاون وزیر و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی در شامگاه روز جمعه هفدهم شهریورماه 1402 با حضور در برنامه صف اول شبکه خبر، ضمن تشریح عملکرد نهضت سوادآموزی؛ با اشاره به طرح شتاب بخشی برای ریشه‌کنی بی‌سوادی و همچنین مهارت‌آموزی سوادآموزان ، به سؤالات مطرح شده در این برنامه پاسخ داد .

علیرضا عبدی با اشاره به اینکه در صدر اسلام ، پیامبر اکرم (ص) شرط آزاد سازی اسرا را با سواد کردن یک مسلمان قرار دادند ، گفت: جریان سوادآموزی بسیار قبل از اینکه سازمان ملل یا یونسکو به این مساله ورود کند، در اسلام مورد توجه قرار گرفته است.

وی با اشاره به پیام تاریخی امام ر(ه) در 7 دی ماه 1358 در خصوص شکل گیری نهضت سوادآموزی گفت : قبل از انقلاب میزان باسوادی در ایران با جمعیتی بالغ بر 36 میلیون نفر ، در گروه سنی 10 تا 49 ساله ،  47 درصد بوده است که با شکل‌گرفتن نهضت سوادآموزی این جریان شتاب‌دار و مردمی می‌شود که این میزان در حال حاضر با رشد بیش از 50 درصدی به حدود 97 و یک دهم درصد رسیده است در حالی که میزان رشد باسوادی در دنیا بر اساس اعلام مدیرکل یونسکو در سال 2023 ،  از سال 1979 تا کنون از 68 درصد به 86 درصد رسیده است .

رئیس سازمان نهضت سوادآموزی با اشاره به اینکه قانون گذار که از سال 1393 به بعد سازمان نهضت سوادآموزی را مکلف می کند که از متصدی تبدیل به سیاست‌گذار در حوزه سوادآموزی شود، گفت: دولت سیزدهم با نگاه هم افزایی و حرکت دسته جمعی به سازمان نهضت سوادآموزی، شورای عالی پشتیبانی سوادآموزی را که 7 سال تشکیل نشده بود، به ریاست دکتر مخبر، معاون اول رئیس جمهور برپا کرد و متعاقب آن به‌عنوان راهبردی‌ترین کار مقرر شد که این شوراهای پشتیبانی سواد هم در سطح ملی و هم در سطح استان‌ها و هم در سطح شهرستان‌ها و فرمانداری‌های شهرستان‌ها و حتی بخش‌ها جدی گرفته شود که با تحقق این موضوع تقریباً ۸۵ جلسه استانی با ۳۳۹ مصوبه و هزار و ۷۱۱ جلسه شهرستانی شورای پشتیبانی سوادآموزی با ۴ هزار و ۹۳۸ مصوبه تشکیل شده است و تکلیف و سهم هر دستگاه در شناسایی ، جذب و نگهداری و انجام جریان سوادآموزی مشخص شده که امیدواریم در سال 1403 به یک نگاشت نهادی برسیم که در این راستا و به عنوان مثال سازمان ها و نهادهایی همچون بهزیستی ، کمیته امداد و زندان ها و ... در این امر با انعقاد تفاهم نامه با سازمان نهضت سوادآموزی در راستای رفع بی سوادی مخاطبان خود فعال شده اند .

معاون وزیر با بیان اینکه یکی از مسائل دیگری که در کشور ما انجام می‌شود و کشورهای دیگر ندارند، این است که بعضی از افراد هستند که سواد دارند، ولی بی‌سواد خطاب می‌شوند و در آمار جمهوری اسلامی به‌عنوان بی‌سواد شناخته می شوند. به طور مثال ما افرادی را داریم که سواد قرآنی دارند؛ یعنی به محوریت قرآن سواد یاد گرفته‌اند و این افراد را در سیستم رسمی کشور و در سامانه‌های سازمان به اسم بی‌سواد داریم ولی این‌ افراد در واقع سواد دارند و خواندن و نوشتن بلد هستند که اگر قرار باشد امتحان بدهند مدرک هم می‌توانند بگیرند و در حال حاضر در نهضت سوادآموزی با همکاری برخی از دستگاه‌ها به دنبال این هستیم که این جریان را به‌عنوان اولین‌بار تعریف کنیم که هر کسی از هر مسیری توانست سواد یاد بگیرد بتواند مدرک بگیرد.

وی با اشاره به موضوع عدم حضور در فرایند آموزش در بعضی از مناطق ، بخصوص دختران در جنوب شرق کشور تاکید کرد با اجرای این برنامه و با مشارکت و همت مضاعف تمام دستگاه ها، بتوانیم به ازای هر یک‌درصدی که جریان باسوادی را رشد بدهیم ، با ارتباط بسیار مستقیم که روی تولید ناخالص ملی کشور دارد، گام بزرگی بر‌داریم.

ایشان با بیان اینکه آنچه در برنامه چهارم دیده شد، تمرکز بر روی عدد 10 تا 29 ساله به عنوان جامعه هدف سوادآموزی بود و برخی از افراد نادانسته آن را به عنوان یک نقطه ضعف مطرح می کنند و می گویند که ما در برنامه چهارم در بعضی نقاط اصلاً ریشه کنی را جشن هم گرفتیم که معنی آن کاهش بی سوادی در این بازه سنی در آن نقاط بود . اما در مورد اینکه آیا قرار بود که ریشه کنی اتفاق بیفتد یا اصلاً ریشه کنی قاعدتاً اتفاق می افتد یا نه، باید این کلمه را یک بار دیگر باز تعریف کنیم و  نگاه ما این است که ریشه کنی بی سوادی حتماً اتفاق بیفتد، زیرا برای جمهوری اسلامی یک نفر بی سواد هم شایسته نیست. این نگاه ما است، نگاه ریاست محترم جمهوری است و نگاه عالی حضرت آقا است. درخواست و دستور این بزرگواران این است که این اتفاق بیفتد. ولیکن اینجا چند نکته حائز اهمیت است، یکی اینکه ریشه کنی یعنی آن کسی که توانایی آموزش دارد، در حالیکه ما در بازه های سنی مختلف افرادی را داریم که اصلاً امکان یادگیری ندارند، طبیعتاً در سرشماری این آمار هم می آید، یعنی در یک خانه ای مثلاً فردی است که یک ضریب هوشی بسیار پایینی دارد توانایی یادگیری ندارد اختلال شدید یادگیری دارد، خب ایشان امکان یادگیری ندارد.

علیرضا عبدی اظهار داشت جنس بی‌سواد بزرگسال مثل دانش‌آموز نیست که یک محور به اسم مدرسه داشته باشد، بنابراین مفاهیم جدیدی بوجود می آید که اصولاً آموزش در حوزه بزرگسالان یک خدمت اجتماعی نیست بلکه صرفاً حل یک مسئله اجتماعی است و یا مسئله فرهنگی یا اقتصادی است و برای رفع این موانع در مسیر آموزش نباید در حیطه قاعده کار ساختاری و دولتی بمانیم .

معاون وزیر و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی گفت :آقای رئیس‌جمهور هفته پیشدر خصوص سازمان نهضت سوادآموزی دستوری را دادند برای اینکه رویکرد نهضت جهادی شود،؛ یکی از اقتضائات جهادی یعنی مراجعه به مردم؛ یعنی استفاده از ظرفیت حلقه‌های میانی، یعنی استفاده ظرفیت گروه‌های جهادی و ما در کشور حلقه‌های میانی مختلفی را داریم که کار اینها حل مسئله اجتماعی است، این حلقه‌های میانی و این افراد می‌توانند با مراجعه به بی‌سواد، با خانواده بی‌سواد شروع به حل مسئله اجتماعی آن فرد نمایند و از این مسیر برای باسوادکردن آن فرد قدم بردارند، برای همین لازم است که یک حرکت جهادی شکل بگیرد. ما رایزنی‌ها را با جریان‌های مختلف شروع کرده‌ایم و فکر می‌کنیم که این کار شدنی است؛ یعنی تا پایان دولت سیزدهم قول می‌دهیم که بازه سنی 10 سال تا 49 سال را ان شاء الله به عدد سرانجام بخشی یعنی 99 درصد برسانیم و امیدواریم که زودتر هم به این عدد برسیم.

 علیرضا عبدی یکی از بزرگ‌ترین مشکلات آموزش بزرگسالان را رجعت به بی‌سوادی دانست و گفت: نهضت سوادآموزی برنامه‌های مختلفی برای این موضوع دارد که یکی از این برنامه ها خواندن با خانواده می باشد، یعنی ما 21 عنوان کتاب در حوزه تحکیم ،40 عنوان کتاب در حوزه سبک زندگی، 12 عنوان کتاب در حوزه سبک زندگی زنان و دختران داریم . برای این مهم دوره ای به نام تحکیم تعریف شده است که از ظرفیت آموزش دهنده و مردم استفاده می شود و امیدواریم با دستور رئیس جمهور و فضای ایجاد شده در دوره تحکیم علاوه بر کتاب‌هایی که داریم سرفصل‌های جدیدی را هم که قبلاً نهضت شروع کرده بود را توسعه بدهیم و اهمیت این مسئله در اینجا نمایان می شود که در زمانی امام راحل (ره) در سال 1358 آموزش همگانی را تعریف کرد که در دنیا این چیزی به اسم آموزش همگانی تعریف نشده بود و در سال 1386 مقام معظم رهبری (مدظله العالی) فرمودند من از سوادآموزی در درجه اول انتظار توسعه سواد و در درجه دوم انتظار تعمیق سواد را دارم هنوز تعریف جدید سواد در یونسکو در سال 2020 به معنای باسواد کسی است که از آموخته هایش جهت تغییر در زندگی استفاده کند تعریف نشده بود که نشان می دهد نهضت همیشه چندگام از یونسکو جلوتر بوده است و از اینرو در دوره تحکیم برای هر قشری با توجه به زندگی شان و اقتضائات آن محتوا و کتاب جدا طراحی شده است و که باعث می‌شود فراموشی پایین بیاید؛ زیرا مرتبط با زندگی خودش دارد یاد می‌گیرد و ما این تحکیم را هم جدی ادامه می‌دهیم و انتظار داریم که یک توسعه جدیدی را هم انجام دهیم.

رئیس سازمان نهضت سوادآموزی در خصوص آموزش توامان سوادآموزی و مهارت گفت: سازمان نهضت سوادآموزی مراکزی به نام مراکز یادگیری محلی دارد که در آنجا افرادی که مراجعه می کنند در کنار آموزش سوادآموزی، مهارت‌هایی را هم یاد می‌گیرند و در حال حاضر درحال طراحی مدلی هستیم که به‌صورت همگانی بتوانیم این مراکز را گسترش بدهیم، ولی مراکز یادگیری محلی کفایت این امر را نمی‌کند و به لحاظ گستردگی در پوشش نفرات و همچنین در تنوع مهارت‌ها، باید به سمت استفاده از اصناف مختلف برویم؛ یعنی صنوف خودشان در کنار اینکه رشد علمی پیدا می‌کنند، ظرفیت‌هایی را برای افراد کم‌سواد و بی‌سواد خودشان ایجاد کنند و توسط خودشان رشد داده شوند و آموزش ببینند، از این رو یکی از مصوبات شورای اخیر عالی پشتیبانی سوادآموزی، طراحی همین مدل تلفیق مهارت و سواد است و در نظر داریم تا هفتم دی‌ماه که سالروز تأسیس نهضت سوادآموزی است این مهم را رونمایی کنیم.

 علیرضا عبدی پیرامون شناسنامه تحصیلات برای سوادآموزان گفت :در تعریف جدید در حوزه سواد دو تکلیف را هم‌زمان دنبال می‌کنیم، ابتدا مبحث اتمام و ریشه‌کنی یا سرانجام بخشی بی‌سوادی پایه است که تکلیف و مأموریت قانونی و مشخص و دقیق سازمان می باشد و در کنار آن بنا به فرموده مقام معظم رهبری(مدظله العالی)  به دنبال تعمیق و توسعه سواد و فراگیری مهارت های متنوع هستیم که پایه اولیه و ساختار نرم افزاری آن را آماده کرده‌ایم و امیدواریم که با همکاری دستگاه‌ها کار را آغاز نمائیم.

وی در خصوص طرح رسا که گفت: می‌شود گفت که طرح رسا خلاقیت جمهوری اسلامی ایران است و به ‌عنوان اولین رهیافت‌های بین‌المللی سوادآموزی در زیست بوم جدید اتفاق افتاد و تقریباً از اوایل امسال کلید خورد و 411 مقاله، اثر علمی، ایده، بازی و حتی روش‌های آموزش به این رهیافت ارسال شده‌اند که داوری آن در حال انجام است و بعد از داوری مرحله اول ، کار جدیدی را هم در دنیا می‌خواهیم شروع کنیم که ایده‌های ویژه را تبدیل به برنامه عمل و یک عملیات کنیم، یعنی چند نقطه را مشخص خواهیم کرد که آنجا شتاب‌بخشی دارد اتفاق می‌افتد و در آن چند نقطه این ایده‌ها را پیاده می‌کنیم تا ایده‌های جدید هم در کشور پیاده شود.

رئیس سازمان نهضت سوادآموزی در خصوص آموزش به گروه هایی که ممکن است دچار مشکل باشند ، همانند زندانیان ، اتباع خارجی و ... اظهار داشت: نهضت حل یک مسئله اجتماعی است و هر کدام از اینها راهکار خاص خودشان را دارند ، بطور مثال با توافق با سازمان زندان ها و همکاری دوجانبه خوبی که شکل گرفت هیچ زندانی بی سوادی نیست که یک مدتی در زندان باشد ولی بدون آموزش خارج شود و یا در مورد نظام وظیفه همکاری گسترده ای شکل گرفته است و با استفاده از ظرفیت نهضت و یا خود نظام وظیفه با همراهی سازمان این امر نیز برای سربازان شکل گرفته است .

وی با اشاره به دستور رهبری در خصوص سوادآموزی اتباع گفت: دستور ویژه‌ای را حضرت آقا  سال‌های پیش فرمودند آن هم اینکه اگر اتباع (افغانستانی ها) بخواهند سواد یاد بگیرند این وظیفه برعهده نهضت سوادآموزی است.

معاون وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: ما در حوزه آموزش اتباع کار می‌کنیم و هم با نهاد‌های بین المللی در حوزه آموزش اتباع ولی، متأسفانه نهاد‌های بین المللی حضورشان و همکاری شان آنقدر بالا نیست که پوشش خوبی را ما بتوانیم با توجه به همکاری و حمایت‌های آن‌ها داشته باشیم.

عبدی با اشاره به ارائه خدمات خودجوش سازمان نهضت سواد آموزی بیان کرد: یک جریان بسیار شتابانی هم داریم یعنی ما بعد از انقلاب نزدیک به ۹۰۰ هزار نفر از اتباع را در جمهوری اسلامی آموزش داده ایم و این عدد در رده  بین المللی عدد بسیار بزرگی است و تمام دوره‌ها از جمله دوره سوادآموزی، دوره انتقال و دوره تحکیم که برای ایرانیان داریم برای اتباع هم انجام می‌شود

رئیس سازمان سوادآموزی کشور  افزود: نشان این بزرگ بودن این عدد همین است که سال ۲۰۰۸ امریکا در افغانستان یک طرحی را برای آموزش یک میلیون و ۲۰۰ هزار افغانستانی شروع کرد که امروز اعلام کردند که ما در این طرح شکست خوردیم و این کار را نتوانستیم انجام بدهیم و جمهوری اسلامی ایران پرچمدار این جریان، است وتمام دوره‌ها از جمله دوره سوادآموزی، دوره انتقال و دوره تحکیم که برای ایرانیان داریم برای اتباع هم انجام می‌شود؛ و همه به صورت رایگان است اتفاقاً نهضت علاوه بر اینکه مبلغی را دریافت نمی‌کند، حتی کتاب ها و لوازم التحریر را هم رایگان می‌دهد. زیرا ما عقیده داریم که باید کمک کنیم فرقی ندارد این بی سواد ایرانی باشد یا غیرایرانی باشد.

علیرضا عبدی در خصوص جذب و ترغیب بی سوادان برای یادگیری و ارائه مشوق ها به ایشان گفت: یک تعداد مشوق‌هایی وجود دارد مانند اینکه هر کسی بی‌سوادی پایه را پشت سر بگذارد و سواد یاد بگیرد، یک‌درصدی از حق آموزش را به‌عنوان جایزه به او پرداخت می‌کنیم. متأسفانه مثل برخی از مسائل دیگر سال‌های سال بود که این کار اتفاق نمی‌افتاد و تقریباً از سال 93 که این موضوع تصویب شده بود تا سال 1399 و 1400 به جز یکبار در همان روزهای اول دیگر این اتفاق نیفتاد. با حضور دولت مردمی سیزدهم در سال 1399 و 1400 آن کسانی که آموزش دیدند و بی‌سوادی‌شان را پشت سر گذاشتند ،هدایای آنها را در پایان سال 1401 پرداخت کردیم . ان شاالله همین‌طور با تأمین منابع بدهی‌های قبلی و کسانی که قبلاً آموزش دیدند آنها را هم پرداخت خواهیم کرد یعنی بر دین نهضت است که آنها را هم پرداخت کند و کسانی هم که باسواد شده‌اند به جوایزشان خواهند رسید. برخی از دستگاه‌ها هم در کنار این مشوق های سازمان ، هدایا و جوایزی را در برنامه های خود دارند؛ بطور مثال کمیته امداد که برای هر کسی که از جریان و خانواده کمیته امداد باشد و باسواد شود ، عددهای مختلفی را به‌عنوان جایزه مشخص کرده است.

وی افزود: در حال تدوین لایحه‌ای هستیم تا از طرف دولت به مجلس برود برای اینکه یک انگیزه‌سازی جدید و یک الزامات جدید را برای جریان سوادآموزی ان شاالله اجرا کنیم و این دستور حضرت آقا است که سال 87 فرمودند که الزاماتی باید برای این اتفاق بیفتد و همه حداقل تا پایان مدرک ابتدایی را داشته باشند و تا الان قانونی نوشته نشده است ولی داریم این کار را انجام می‌دهیم تا میزان ترغیب‌ها و مشوق‌ها افزایش پیدا کند ، البته دستگاه‌های مختلف مثل جهاد کشاورزی که یکی از بزرگ‌ترین و جدی‌ترین همکارهای ما هستند ،نیز در بحث‌هایی که از جنس خودشان است حمایت‌های لازم را نسبت به کشاورزانی که باسواد می‌شوند، انجام می‌دهند.

 علیرضا عبدی در خصوص نحوه برگزاری کلاس های سوادآموزی بیان داشت: در سوادآموزی سه دوره داریم: سواد، انتقال و تحکیم. در دوره سوادآموزی 400 ساعت حضوری و 150 ساعت غیرحضوری است. دوره انتقال 600 ساعت حضوری و200 ساعت آن غیرحضوری است ، دوره تحکیم هم 170 ساعت حضوری و 130 ساعت آن غیرحضوری است .غیرحضوری می‌تواند به‌صورت مجازی باشد و یا می‌تواند به‌صورت کار با خانواده هم باشد. البته ما تولیدات مالتی مدیا هم برای این کار انجام داده‌ایم و در دوره کرونا کل کتاب‌های نهضت سوادآموزی تبدیل به مالتی مدیا شده است. کسی اگر بتواند و بخواهد در خانه با یک پشتیبان بدون مراجعه به آموزش‌دهنده با ابزار صوتی و تصویری بخواند، می‌تواند بخواند و بیاید امتحان بدهد و مدرک هم بگیرد.

معاون وزیر و رئیس سازمان سوادآموزی با بیان اینکه  نهضت سوادآموزی یعنی عدالت آموزشی، گفت : نهضت سوادآموزی برای توسعه عدالت آموزشی طراحی شده است. یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای نهضت ،کاهش فاصله سواد بین‌شهری و روستایی است، کاهش سواد بین زنان و مردان است ، اما اینکه ما در امر سوادآموزی تا آن نقطه انتهایی باید چه کار کنیم باید گفت : اولاً آموزش‌دهنده‌های ما معمولاً محل‌هایی که دارند کار می‌کنند محل‌های بسیار محروم هستند؛ چون آنان به بی‌سواد مراجعه می‌کنند و بی‌سواد هم معمولا در مناطق محروم حضور دارند،و از منظر دیگر حضور جریان‌های جهادی است. ما الان در حال تفاهم با جریان‌های جهادی هستیم که به‌صورت مسئله‌محور به بی سوادی و حل آن ورود می کنند. مسئله بعدی هم شتاب‌بخشی است که طی برنامه‌ای را به همین نام ، شتاب بخشی را در 15 استانی که بیشترین میزان بی‌سوادی را دارند شروع کرده ایم، این طرح شتاب‌بخشی تا منتهی علیه روستاها حرکت می‌کند. یعنی طی تفاهم با وزارت کشور ، استانداران محور استان باشند و سازمان در این امر در کنار آنها کمک می نماید و بر اساس کمیته‌ای، دهیاران مختلف، بخشداران ، بی‌سوادها را پیدا کنند و به نهادهای مردمی منطقه وصل می کنند که آنها مسئله اجتماعی‌شان حل شود و باسواد شوند. یعنی شناسایی از منتهی علیه و باسوادی در منتهی علیه.

 علیرضا عبدی در مورد کمبود نیروی  آموزش دهنده در کشور اظهار داشت: تقریباً در کل کشور آموزش‌دهنده داریم، به جز بسیاری از نقاط بسیار معدود یا مثلاً شهرستان‌های بسیار خاص که آنها را هم از شهرستان‌های اطراف خودشان یا از ظرفیت پشتیبان یا خیرین ما تأمین می‌کنیم

وی افزود: از سال 1390 که طرح ادغام اتفاق افتاد، نهضت سوادآموزی نیروی مستقیم ندارد و تمام نیروهایی که الان به اسم آموزش‌دهنده در خدمت آنها هستیم و جا دارد که اینجا واقعاً از تلاش آنها تشکر کنم خادم‌های مجاهد، آدم‌هایی که انصاف دلسوز، دردمند که شبانه‌روزی دارند کار بسیار سخت این آموزش بزرگسالان را انجام می‌دهند ، از مسیر برون‌سپاری با نهضت سوادآموزی همکاری می‌کنند.آموزش‌دهنده‌ها عموماً افرادی هستند که از مسیر مؤسسات و شرکت‌ها با نهضت همکاری می‌کنند و ما از ظرفیت معلمان، از ظرفیت معلمان بازنشسته هم استفاده می‌کنیم؛ ولی عموم کسانی که با نهضت همکاری می‌کنند آموزش‌دهنده‌های نهضت هستند. نهضت سوادآموزی خودش امکان جذب یا استخدام ندارد و امر استخدام و یا قوانین استخدام از دو مسیر طراحی و پیگیری می‌شوند. یکی از مسیر سازمان امور اداری و استخدامی و یکی هم از مسیر قوه مقننه و مجلس محترم . تا الان نهضتی‌هایی که اصطلاحاً می‌گویند قبل از 1392 توانستند با دو آزمون داخلی وارد آموزش‌وپرورش بشوند  و کسانی که قبول شدند و توانستند امتیازهای لازم را کسب کنند وارد آموزش‌وپرورش شدند، اما آنهایی که بعد از سال 1392 با نهضت همکاری کردند، تا الان فعلاً برای آنها همچنین قانونی مصوب نشده است.

 معاون وزیر و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی در پایان  برای برنامه های آینده نهضت سوادآموزی گفت : در ابتدا برای دو سال آینده یعنی پایان دولت سیزدهم، ان شاالله باید عدد 10 تا 49 را در بحث سرانجام بخشی به بی‌سوادی به 99 درصد برسانیم و یک سرانجام خوبی را آنجا رقم بزنیم. بحث دوم توسعه این سن است به‌خاطر اینکه امید به زندگی در ایران افزایش پیدا کرده است، این سن 10 تا 49 باید تا 60 یا 65 سال افزایش پیدا کند. ما در حال طراحی این موضوع هستیم و پیگیر درخواست این موضوع از شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی هستیم که این عدد را تا 60، 65 سال هم بالا ببریم؛ چون افراد تا 65 سال الان به‌عنوان یک مولد اجتماعی خطاب می‌شوند و نقش‌آفرین هستند. در راستای کارهای اجرایی هم عرض کردم شتاب‌بخشی و کار جهادی و مراجعه به مردم جزء اصلی‌ترین و راهبردهای ما است.