معرفی سازمان نهضت سوادآموزی

یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و با توجه به اهمیت و ضرورت سوادآموزی، به فرمان امام خمینی‌(ره)، در دی‌ماه 1358 نهضت سوادآموزی تأسیس شد. در اولین اساسنامه نهضت سوادآموزی، هدف از تشکیل این نهاد از بین بردن بی سوادی در کشور اعلام شد. به صورتی که حداکثر تا 3 سال دیگر بتوان میزان باسوادی را از مرز 90 درصد بالاتر برد. براساس این طرح لازم بود هر سال حداقل 3 میلیون نفر از افراد بی‌سواد کشور باسواد شوند.

در طول سالهای 61-58 پس از صدور فرمان تاریخی حضرت امام «رحمۀ الله علیه» هسته مرکزی نهضت سوادآموزی با حضور نمایندگان آموزش و پرورش، جهاد سازندگی، نماینده روحانیت، جهاد دانشگاهی شکل گرفت و به صورت شورایی اداره می شد و این نهاد عهده دار تشکیل کلاس های سوادآموزی بود. در این مدت سازمان نهضت سواد آموزی، ساختار تشکیلاتی مختلفی را تجربه نمود که تمامی این ساختارها بر مبنای توزیع وظایف و مسئولیت‌ها طراحی شده بود. در سال 1363 با هدف تقویت و توسعه برنامه‌های مبارزه با بی سوادی در کشور اساسنامه سازمان در مجلس شورای اسلامی به ‌تصویب رسید که در آن وظیفه اصلی نهضت آموزش بزرگسالان در حد خواندن، نوشتن و آموختن حساب با استفاده از ابزارهای هنری و تشویق و ترغیب بی‌سوادان و کم‌سوادان در یادگیری بیشتر جمعیت بی‌سواد کشور تعیین شد. همچنین در این سال با طرح موضوع در شورای عالی آموزش و پرورش بحث ارزش برابری مدارک تحصیلی در مقایسه با نظام رسمی در آموزش و پرورش مطرح شد و لزوم تدوین دوره‌ای با عنوان دوره پایانی که مخاطبین علاقمند به ادامه تحصیل را بتواند به نظام رسمی کشور متصل نماید، ضرورت پیدا کرد. از سال 1363 تا سال 1380 سازمان نهضت سواد آموزی به عنوان سازمانی وابسته به آموزش وپرورش به صورت متمرکز فعالیت های سواد آموزی را سیاست گذاری، برنامه ریزی، راهبری و نظارت می کرد. در سال 1380 بنا بر مصوبه 88 شورای عالی اداری و در راستای بند ب ماده (1) قانون برنامه سوم توسعه واحدهای استانی سوادآموزی در ادارات کل آموزش وپرورش استانها که طبق این مصوبه به سازمان آموزش وپرورش ارتقا یافته بودند تجمیع شدند. بررسی های کارشناسی نشان داد که این برنامه که تا سال1389 ادامه داشت عملا نتوانست اهداف سواد آموزی را تحقق دهد؛ بطوریکه می رفت مسئله مهم سواد آموزی در چرخه برورکراسی و مسائل عدیده آموزش رسمی از اولویت خارج و شکل کم رنگی به خود گیرد. با این وصف با انعکاس مسائل در سال 1389 به منظور ایجاد زیر ساخت ها و سازکار لازم برای اجرای مصوبه 595 مورخ 85/5/21 شورای عالی انقلاب فرهنگی در راستای مصوبه 38814ت 4003هیات محترم وزیران به منظور شتاب بخشی به برنامه های سواد آموزی طرح تجمیع سواد آموزی در آموزش وپرورش استان ها کن لم یکن و طرح ادغام سواد آموزی ابلاغ گردید. طبق این طرح فعالیت های سواد آموزی استان ها همانند قبل از سال 80 زیر نظر سازمان مرکزی نهضت سواد آموزی پشتیبانی می گردید. هنوز یک سال از استقرار انتزاع نگذشته بود که با رایزنی های به عمل آمده براساس مصوبه 11897ت64489/ه هیات محترم وزیران مجدداً با ابلاغ دستورالعملی واحدهای سواد آموزی استان ها وشهرستان ها در آموزش وپرورش ادغام و مسئولیت سواد آموزی طبق این مصوبه به آموزش وپرورش واگذار شد. از این سال تاکنون سواد آموزی به عنوان یکی از معاونین اداره کل آموزش وپرورش استان ها با حداقل نیروی انسانی انجام وظیفه می کند.

سازمان نهضت سوادآموزی از بدو تأسیس تا سال 1368 مشتمل بر دو دوره آموزشی به نام های مقدماتی و تکمیلی بوده است و از سال 1368 تا سال 1389 با سه دوره مقدماتی، تکمیلی و پایانی ادامه فعالیت داد. به دوره‌های مقدماتی و تکمیلی «دوره عمومی» اطلاق می‌شد و دوره پایانی « دوره انتقال» محسوب می‌گردید. دوره پنجم بزرگسالان نیز از سال 1368 به عنوان یکی از دوره‌های نهضت‌سوادآموزی تلقی شده و با همکاری وزارت آموزش‌وپرورش اجرا می‌شد. در سال 1390 ساختار آموزشی جدید سوادآموزی پس از تصویب در شورای عالی آموزش و پرورش به عنوان مرحله اول آموزش بزرگسالان کشور اجرایی شد و متناسب با این ساختار سازمان موظف گردید مخاطبین خود را در دو دوره سوادآموزی ( معادل سوم ابتدایی ) و انتقال ( معادل ششم ابتدایی) آموزش دهد.

البته سازمان در جهت کمک به آموزش‌و پرورش در مسدود نمودن مبادی ورودی بی‌سوادی از سال 1365 با آموزش کودکان لازم التعلیم بازمانده از تحصیل تا سال 1378 بیش از 1.5 میلیون کودک در سن 10-6 ساله در مناطق محروم و روستایی کشور تحت پوشش فعالیت های خود قرار داده است.